W dniu 21.05.2019 r. w Lokalnym Ośrodku Wiedzy i Edukacji (LOWE) CKZ i U nr 3 odbył się dla słuchaczy Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych z udziałem zaproszonych Gości wykład „KRESY – polskie ziemie wschodnie w XX wieku”, przeprowadzony przez p. Katarzynę Underwood z Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej Oddziału IPN Gdańsk. Swoją obecnością zaszczycili nas przedstawiciele ZG Gdańskiego Koła Związku Sybiraków, Pomorskiego Oddziału Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej oraz Fundacji Oświatowej im. gen. pil. Stanisława Karpińskiego.
Wobec małej świadomości naszego społeczeństwa o Kresach IPN stworzył ogólnopolski projekt edukacyjny, aby poprzez udział w nim uczniów przybliżyć historię Kresów Wschodnich w XX wieku.
Kresy są bardzo blisko powiązane z dzisiejszą Polską, co podkreśliła prowadząca wykład. Wielu Polaków ma korzenie kresowe. Prelegentka z wykorzystaniem prezentacji przypomniała postaci znanych Kresowian m. in. Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Elizę Orzeszkową, Ignacego Jana Paderewskiego, Stanisława Moniuszkę, Tadeusza Kościuszko, Józefa Piłsudskiego, Stanisława Lema, Mirosława Hermaszewskiego, Kazimierza Górskiego, Czesława Niemena – Wielkich Polaków. Przedstawione w prezentacji mapy pokazały obszar Kresów oraz miejsca zesłań, niewolniczej pracy i straceń Polaków na „Nieludzkiej Ziemi”.
Z dużym zainteresowaniem uczestnicy obejrzeli przygotowane przez prelegentkę materiały filmowe, dokumentujące walkę i wysiłki, jakie podejmowali polscy cywile w XX wieku na rzecz przynależności Kresów Wschodnich do Rzeczypospolitej, a także cierpienia, jakie ponieśli z rąk okupanta sowieckiego i niemieckiego oraz nacjonalistów ukraińskich, białoruskich i litewskich. Zsyłka Polaków na Syberię, masowe transporty w nieludzkich warunkach, straszliwy głód i katorżnicza praca w ponad 40 – stopniowym mrozie, bardzo często prowadzące do śmierci, to trauma przeżywana do dziś przez tych Kresowian, którym udało się przeżyć. Nie sposób pominąć rzezi na Wołyniu, o której w zaprezentowanym materiale filmowym opowiedziała ofiara zbrodni wołyńskiej p. Janina Kalinowska (sierota wołyńska). Wszyscy zebrani mieli okazję obejrzeć również film dokumentalny „Żołnierze Generała Andersa”.
O deportacjach opowiadali nasi Goście – uczestnicy tragicznej historii – panie: Alicja Łazarska, Irena Witort oraz panowie: Jan Okulicz i Andrzej Matulewicz, przywołując własne wspomnienia z dzieciństwa. Trudno zapomnieć koszmar przeżyć i doznane krzywdy.
W drugiej części spotkanie otworzyła projekcja filmu „ZAPOMNIEĆ NIE MOŻNA.TERYTORIUM PAMIĘCI”, udostępnionego przez p. Jana Okulicza. Tłumaczenia
z języka rosyjskiego, ukraińskiego, litewskiego i białoruskiego podjęła się mgr Elżbieta Łysikowska, składem i redakcją zajęła się Dyrektor Barbara Latocha. Film upamiętnił uroczystość odsłonięcia w dniu 28.10.2011 r. w Oriesznoje (na Syberii) pomnika ku czci ofiar politycznych represji. Pamięć o nich należy pielęgnować i przekazywać przyszłym pokoleniom, aby się to nigdy więcej nie powtórzyło. Co przecierpiał człowiek, który przeszedł przez tę straszliwą machinę opowiedziała Anna Achmatowa w swoim wierszu „Reqiem”.
W głębokiej ciszy i skupieniu wszyscy zebrani wysłuchali tekstu wiersza, przywołującego odczucia z pamiętnych tragedii osób występujących w filmie.
W trzeciej części, udostępnionej zebranym, głos zabrał p. Henryk Karpiński, który do tragedii osób cywilnych dopowiedział historie Polaków walczących w szeregach zbrojnych, którzy pomimo heroicznych postaw zostali nazwani „Wrogami Ludu”. Zilustrował też planszami (zdjęcia, medale) dramatyczne losy: kpr. Jadwigi Warchockiej – przez 16 lat więźniarki gułagów w ZSRR oraz por. AK Zygmunta Malaka – skazanego na 10 lat do katorżniczej pracy w kopalni miedzi w Kazachstanie.
Na prośbę Dyrektor Barbary Latocha minutą ciszy uczciliśmy pamięć wszystkich Polaków, także Majora Edmunda Wróblewskiego, zamordowanego w Katyniu w 1940 r., którzy doznali okrucieństwa represji, deportacji, doświadczających na sobie zła historii.
Na zakończenie p. Andrzej Matulewicz wręczył Paniom Dyrektorkom książki: „Mistyczne Wilno” autorstwa Jędrzeja Majki oraz „Polskie Wilno 1919 – 1939” autorstwa Mariana Kałuskiego. Zaprosił też na występ Reprezentacyjnego Polskiego Zespołu Pieśni
i Tańca „Wileńszczyzna”, który odbędzie się w dniu 6 lipca 2019 r. w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni. Gościnne występy tego zespołu mieliśmy już okazję wcześniej podziwiać, a także poznać członków Zespołu podczas wycieczki „Wilno – Kowno – Troki” w przepięknym Wilnie.
Po wykładzie Dyrektor Barbara Latocha zaprosiła naszych Gości na spotkanie, które odbyło się w miłej atmosferze wspomnień o Kresach, oczywiście przy kawie i cieście.
